Çok sevdiğim Trinidad’dan ayrılma vakti.

Sabah Cienfuegos’a doğru yola çıkıyoruz. Tarih 30 Nisan ve ben birazdan Cienfuegos’da ziyaret edeceğimiz Puro fabrikası veya ardından gideceğimiz Zapata Yarımadasındansa bir sonraki sabah için, Havana’daki 1 Mayıs için heyecanlıyım. Ki bunun için yıllardır heyecanlıyım zaten.

Trinidad Cienfuegos arası 80 kilometre.

Yolda Sinan’a “Cienfuegos ne demek?” diye soruyorum. Şöyle bir yüzüme bakıyor. Sonra dönüp Kübalı rehberimize danışıyor. O da önce biraz düşünüyor. İkisi de soruyu pek anlamlı bulmuyorlar sanırım. Sonra Sinan bana dönüp: “Özel bir anlamı yok, sadece Cien; yüz, fuegos; ateş demek, Yüz Ateş yani” diyor. Yüzünde hala anlamsız bir ifade var.

O anlamsız ifadenin nedenini sonra anlıyorum.

Aslında benim sormak istediğim soru tam da “Kim bu Cienfuegos?” sorusu. Küba’ya geldiğimden beri bir Cienfuegos’dur gidiyor. “Baksana adamın adını bir şehre bile vermişler” diye düşünüyorum. Sinan’sa, büyük ihtimal Benim Cienfuegos’u tanımıyor olmama ihtimal vermiyor.

Evet Küba’ya adım atmadan önce ismini bile duymadığım Camilo Cienfuegos.

Küba Devriminin 4 önemli şahsiyetinden bir tanesi. Önceki bölümde biraz söz etmiştim ama şimdi Camilo Cienfuegos’u biraz daha ayrıntılı anlatma zamanı. Ve anlatmaya başlamadan hemen önce de çok önemli bir not; Her ne kadar Küba’dayken öyle zannetmiş olsam da Cienfuegos ismini bu şehre falan vermemiş. Sadece bir rastlantı. Belki ailesi soyadlarını bu şehirden almışlardır, kim bilir?

Camilo Cienfuegos

Yukarıda da dediğim gibi Küba’ya gelmeden önce Fidel ve Che’yi, hatta Raul’u bilirdim ama Camilo Cienfuegos’u hiç duymamıştım. Diğerleri gibi Cienfuegos da Batista döneminde gösterilerde yer almış, hatta bir gösteride askerlerin açtığı ateşle yaralanmış. Yakalanmış ve sınır dışı edilmiş. Meksika’da Castro, Che ve Raul’e katılıp meşhur Grandma yatıyla Küba sahillerine çıkmış, Sierra Maestra dağlarında sağ kalmayı başarmış ve devrim boyunca da büyük askeri başarıların mimarı olmuş… Küba Devriminin hikayesini 2. bölümde yazmıştım, merak ediyorsanız lütfen tıklayın: Küba Notlarım 2: Santa Clara, Che’nin Mozolesi ve Küba Devrimi. 

Havana’da güzel sanatlar okuyan Cienfuegos en az Che kadar karizmatik ve onun kadar da yakışıklıymış. Ne yazık ki henüz devrimin üzerinden bir yıl bile geçmemişken, onca mücadelenin sonunda gelen zaferin tadını çıkaramadan, kendi kullandığı uçakla okyanus üzerinde kaybolmuş. Üstelik daha 27 yaşındaymış. Ne uçağından geriye kalanlar ne de cesedi asla bulunamamış.

İyi bir gerilla, bazılarına göre Che’den daha başarılı bir komutan ve esprili bir insan olan Camilo halk tarafından da çok seviliyormuş. Ayrıca, 1962’de ABD ve SSCB’nin Türkiye ve Küba üzerinden karşı karşıya gelip neredeyse 3. Dünya Savaşını başlattıkları Füze Krizinde bir rivayete göre füzeleri ateşlemekten yana olan Che’ye kıyasla da çok daha hümanistmiş. Kim bilir, belki Che kadar karizmatik ve en az onun kadar yakışıklı Camilo yaşasaydı, tüm dünyada tişörtler başta olmak üzere her türlü hediyelik eşyanın üzerinde Commandante yerine Camilo’nun silueti olurdu…

Hasta la Victoria Siempre yerine de Vas Bien, Fidel yazardı. Fakat maalesef biz Türkler enkazı asla bulunmadığı için Cienfuegos‘un uçağından Nutuk çıkmış diyemezdik…

“Vas Bien, Fidel de ne ki?” diye soracak olursanız eğer: Havana’nın devrim meydanında, İç İşleri Bakanlığı binasının duvarındaki Che’nin meşhur rölyefini bilirsiniz, herkes bilir. Hani Commandante’nin siluetinin altında Hasta la Victoria Siempre yazar. Hemen o binanın sağındaki İletişim Bakanlığı binasının duvarında da Cienfuegos’un rölyefi var ve orada da Vas Bien Fidel diye yazıyor.

Zafer kazanılıp da Havana’ya girdikleri ilk gece Fidel karşısındaki coşkulu kalabalığa bir konuşma yapıyormuş. Bir an durmuş, Camilo’ya dönmüş ve:

“Voy bien, Camilo?” diye sormuş; “Camilo, doğru yolda mıyım?” 

Camilo da yanıt vermiş;

“Vas Bien, Fidel”. Yani “Doğru yoldasın, iyi gidiyorsun Fidel”.

İşte Camilo’nun motto’su Vas Bien, Fidel de o günden kalmış…

İletişim Bakanlığı Binasının duvarında Cienfuegos ve “Vas Bien Fidel”. Devrim Meydanı (Plaza de La Revolution), Havana

Her yıl kaybolduğu tarih olan 28 Ekim’de Küba’lı öğrenciler Cienfuegos’un anısına denize çiçekler atıp, “Camilo için bir çiçek” derlermiş.

Cienfuegos’u Ben Che’den daha çok sevdim sanki…

Ertesi gün akşamüzeri Devrim Meydanına, sabahki 1 Mayıs kalabalığının ardından yeniden geldiğimde ilk kez fark edeceğim Vas Bien, Fidel yazısını. Bizi getiren taksi şoförüne soracağım ne demek diye. Şoför bir hayli kırık dökük İngilizcesiyle bana anlatmaya çalışacak. “Camilo, Fidel, revolution, Havana, good” gibi sözcükleri kullanacak. İş birazcık uzayınca “tamam anladım, teşekkürler” diye yalan söyleyeceğim. Sinan’a bu konuda daha fazla bir şey sormaya cesaret edemediğimden de Vas Bien, Fidel’i ancak geri döndükten sonra araştırıp öyle anlayacağım. Ve düşünsenize kırık dökük bir İngilizce ile nasıl anlatılır ki bu? Zavallı adam ne kadar da uğraşmıştı oysa…

Diğer Cienfuegos, yani şehir olan Küba’nın güney sahillerinde yer alıyor ve nüfusu  yaklaşık 150 Bin kadar. Hemen kıyısında yer aldığı ve kendisiyle aynı isme sahip körfezin güzelliği nedeniyle de La Perla del Sul yani Güneyin İncisi olarak anılıyormuş.

Cienfuegos’daki ilk durağımız bir Puro fabrikası.

Adı fabrika olsa da puro üretilen bina çok büyük olmadığından iki grup halinde girebiliyoruz. Fotoğraf çekmek kesinlikle yasak. Hatta çekmeyelim diye ziyaretimiz süresince grubumuza bir güvenlik elemanı eşlik ediyor. Önce bir oda büyüklüğündeki minicik Puro Müzesini gördükten sonra puroların imal edildiği asıl salona geçiyoruz.

İşte o zaman fotoğraf makinesi yasağı konusunda neden bu kadar ısrarcı olduklarını anlıyorum. Genişçe bir salonda onlarca esmer tenli genç ve güzel kız üzerlerinde bikinileriyle oturmuşlar, uzun, terli ve esmer bacaklarının üzerinde ellerindeki puroları yuvarlıyorlar…

Yok yahu şaka, şaka. Yok öyle bir şey. Bir kısım yurdum erkeğinin hayallerini yıktığım için üzgünüm ama bu esmer bacaklarda puro yuvarlama olayı tam bir şehir efsanesi.

Tütün masaların üzerinde sarılıyor. Çünkü tütün ancak ancak sert bir zeminde sarılabilir. Ayrıca çalışanlar bacaklarının üzerine tütün yapraklarını koydukları bir de örtü seriyorlar, yani bacakları görünmüyor bile. Evet çalışanların çoğunluğu kadın ama inanın hayal ettiğiniz esmer güzelleri değiller. Hatta çoğu genç bile değil. Puro fabrikası dediğimiz de büyükçe bir salonda 15-20 kadar çalışanın masaların arkasında oturup, neredeyse kafalarını hiç kaldırmadan önlerindeki tütün yapraklarını puroya dönüştürdükleri bir yerden ibaret. Bu arada Cienfuegos’da bizim gezdiğimiz küçük bir fabrikaydı, çok daha büyükleri varmış.

Puro fabrikası ile ilgili hoşuma giden bir not; Ziyaretimiz sırasında fabrika içerisindeki hoparlörlerden bir ses sürekli olarak bir şeyler söylüyordu. Meğer her fabrikada bir okuyucu varmış ve çalışanlar sürekli aynı işi yapmaktan sıkılmasınlar diye onlara kitap okurmuş. Bu sosyalizm dedikleri o kadar da kötü olmayabilir sanki…

Fabrikada fotoğraf çekmek yasaktı ben de makinemi yanıma bile almadım ama sizinle web’den bulduğum fotoğrafları paylaşmak için bir engel yok:).

Tütün saran “meşhur” Kübalı kadınlar